Những giá trị nổi bật của Bảo vật quốc gia – Sưu tập cột kinh Phật thời Đinh ở Bảo tàng Ninh Bình
Năm 968, sau khi dẹp tan nạn cát cứ của 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng đế), lập nên nhà nước Đại Cồ Việt; xây dựng Kinh đô Hoa Lư, thuộc địa phận xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình (nay là phường Tây Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình). Sau 42 năm, mùa thu năm 1010, Lý Thái Tổ chuyển đô từ Hoa Lư ra thành Đại La, xây dựng Kinh đô Thăng Long. Trải ba triều đại Đinh - Tiền Lê và giai đoạn đầu của triều Lý; Kinh đô Hoa Lư để lại cho hậu thế những di sản văn hóa vô cùng giá trị; khẳng định vai trò quan trọng của kinh đô của Nhà nước phong kiến tập quyền đầu tiên ở nước ta - Nhà nước Đại Cồ Việt và người anh hùng dân tộc Đinh Tiên Hoàng đế.
Qua tài liệu thư tịch cổ và cứ liệu khảo cổ học, khu vực Kinh thành Hoa Lư gồm có Thành Ngoại, Thành Nội và Thành Nam. Trong khu vực kinh thành phát hiện rất nhiều dấu tích của các cung điện, lầu son, gác tía, các công trình tôn giáo, tín ngưỡng. Rất nhiều hiện vật tham gia vào việc xây dựng kinh đô Hoa Lư xưa với các chất liệu khác nhau như: Gạch, ngói, cột gỗ, cọc gỗ, đá...); hiện vật tham gia trang trí (cột kinh, tượng vịt, tượng chim phượng, mặt linh thú,…) . Trong số những hiện vật vô giá ấy, sưu tập cột kinh Phật đang lưu giữ và phát huy giá trị tại Bảo tàng Ninh Bình là bộ sưu tập quý, hiếm.
Cột kinh Phật được chế tác từ đá xanh, cao khoảng 140cm. Mỗi cột kinh được cấu tạo bởi 6 bộ phận, theo thứ tự từ dưới lên trên, gồm: chân tảng, chân đế, thân cột, thớt đệm, đài sen và búp sen. Tất cả đều được tạo tác bằng đá. Các bộ phận được lắp gá với nhau bằng hệ thống mộng ngõng, không chất phụ gia kết dính, không sử dụng chằng buộc hay vật liệu chống đỡ khác, được dựng thẳng đứng trên mặt đất.
Trên các mặt của thân cột khắc văn tự chữ Hán. Tuy nhiên, hiện nay nhiều chữ đã bị mờ, chỉ còn một số có thể đọc được chữ. Văn tự chữ Hán cho thấy minh văn cột kinh thời Đinh khắc nội dung gồm 2 phần: kinh Phật và lạc khoản. Ở phần kinh, đều khắc bài chú phiên âm từ tiếng Phạn trong kinh Phật Đỉnh Tôn Thắng Đà la ni..
Phần lạc khoản khắc sau bài chú, nội dung gồm thông tin về họ tên, tước phong, chức vụ của người cho dựng cột kinh, lý do dựng cột kinh, những thông tin này là căn cứ để xác định niên đại, thời gian dựng các cột kinh.
Căn cứ nội dung lạc khoản khắc trên các cột kinh hiện còn đọc được, các cột kinh Phật có niên đại dựng trong khoảng thời gian 6 năm, từ năm 973 đến 979.
Các cột kinh Phật thời Đinh tại kinh đô Hoa Lư do Nam Việt vương Đinh Khuông Liễn–con trai trưởng của vua Đinh Tiên Hoàng cho tạo dựng.
Cột kinh thời Đinh được phát hiện lần đầu vào năm 1963. Sau đó được phát hiện nhiều lần tại các khu vực thuộc địa phận xã Trường Yên, Hoa Lư, như: Ven sông Hoàng Long, Cồn Thần, núi Hang Quàn, đền vua Đinh, núi Con Cóc, chùa Bi, chân núi Kênh.
Đáp ứng tiêu chí là hiện vật nguyên gốc, độc bản với hình thức độc đáo, có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật, ngày 18/01/2024, sưu tập Cột kinh Phật được Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 73/QĐ-TTG công nhận là Bảo vật quốc gia.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
